SIETAR Polska: października 2014

Szanowni Państwo!

Zbliża się kolejny Kongres organizowany przez SIETAR Polska. Tym razem celem spotkania będzie dyskurs nad nowymi wyzwaniami wobec wzrastającej mobilności i różnorodności w Polsce, wynikającej między innymi z zatrudnienia obcokrajowców na polskim rynku pracy. Żywimy nadzieję, że Kongres „Nowa Era Ekspata” umożliwi wymianę myśli i doświadczeń przedstawicieli świata biznesu, nauki i instytucji wspierających życie gospodarcze w naszym kraju i regionie. Uczestnikami wydarzenia będą członkowie SIETAR z Polski i Europy, przedstawiciele międzynarodowych i polskich firm, reprezentanci organizacji pozarządowych, dyplomaci, a także sami ekspaci, którzy podzielą się doświadczeniami na temat swojej pracy w międzykulturowym środowisku. Gościem honorowym Kongresu będzie

Prof. Grzegorz W. Kołodko, intelektualista i polityk, jeden z głównych architektów polskich reform gospodarczych, wicepremier i minister finansów w latach 1994-97 i 2002-03. Pan Profesor wystąpi z wykładem „Wędrujący Świat” i nawiązując do swojej książki o tym samym tytule, skłoni nas zapewne do refleksji na temat współczesnej mozaiki społeczeństw.

Na Kongres „Nowa Era Ekspata” zapraszamy w dniach 24 – 26 października 2014.

Więcej informacji na temat tego wydarzenia już wkrótce. Dziś natomiast serdecznie zachęcamy do lektury dotyczącej zagadnienia ekspatów w Polsce oraz na świecie.

Ekspat na globalnym rynku pracy

Według najbardziej rozpowszechnionej definicji, ekspat to wysokiej klasy specjalista, który dobrowolnie opuścił kraj w celu podjęcia pracy za granicą (Słownik wyrazów obcych PWN, 2004). W wąskim znaczeniu pojęcia, ekspat to specjalista wysłany przez swoją organizację macierzystą na określony czas do jej zagranicznego oddziału w celu koordynowania działalności przedsiębiorstwa na różnych rynkach, transferu wiedzy i umiejętności, bądź też rozwoju kompetencji i wzrostu kwalifikacji¹.Szersze pojęcie ekspata obejmuje również tzw "ekspatów na własne życzenie" (ang. self made expats) czyli osoby, które samodzielnie inicjują proces oddelegowania ich za granicę, a także wysoko wykwalifikowanych pracowników, którzy pracę na zagranicznym rynku znajdują na własną rękę bądź poprzez agencje pośrednictwa pracy². Niektóre definicje włączają do grupy ekspatów wszystkich pracowników zagranicznych, którzy posiadają kwalifikacje bądź umiejętności pożądane na danym lokalnym rynku pracy, a więc również muzyków, tancerzy, personel medyczny, naukowców czy informatyków. Coraz częściej, również członków rodziny uważa się za ekspatów, a dzieci nazywane są "dziećmi trzeciej kultury", co wynika z częstych zmian kraju zamieszkania i doświadczenia życia w innej kulturze³.

Pojawianie się coraz większej ilości ekspatów na rynku pracy jest dziś związane ze wzrostem migracji ekonomicznych, jako skutek globalizacji i ekspansji międzynarodowej firm. Jednocześnie, w dobie globalizacji, pojęcie ekspata ewoluuje wraz ze zmeniającymi się warunkami oraz potrzebami rynku. W coraz bardziej międzynarodowym środowisku pracy oraz w obliczu wzrostu migracji zawodowych, dotykających różne branże, pierwotnie wąska definicja wydaje się być niewystarczająca. Dołączenie do szeroko rozumianej grupy ekspatów, to często decyzja samych zainteresowanych, którzy decydują się na zatrudnienie poza granicami własnego kraju. Jako punkt wyjścia do dyskusji nad rolą współczesnych ekspatów na rynku pracy należałoby zatem doprecyzować definicję tego terminu. Wymaga to jednak odpowiedzi na wiele pytań, między innymi na temat oczekiwanych kwalifikacji i umiejętności ekspatów, ich motywacji oraz przygotowania do wyjazdu, związku z organizacją przyjmującą oraz długości okresu pracy za granicą.

Nowa Era Ekspata

Uściślenie definicji współczesnego ekspata, to nie jest jedynie działanie mające na celu lepsze zarządzanie talentami (talent management) w międzynarodowych firmach. Odsetek firm, których pracownicy nie są rodzimymi mieszkańcami kraju, w którym dana firma działa, zwiększa się, często pomimo wysokich kosztów ponoszonych przez firmy⁴. Według raportu Pedersen & Partners, koszty utrzymania menedżera z zagranicy są nawet pięciokrotnie wyższe od zarobków menadżera rodzimego⁵. W związku z tym, rodzi się pytanie czy zatrudnienie obcokrajowca jest dla firmy inwestycją, czy może niepotrzebnym kosztem.

Dążenie do obniżenia ewentualnych nakładów finansowych prowadzić może do pomniejszania znaczenia psychologicznych rezultatów ekspatriacji oraz podważania celowości treningów i konsultacji międzykulturowych w procesie adaptacji kulturowej ekspatów. Z kolei zrozumienie potrzeb adaptacyjnych osób podejmujących pracę, w środowisku często obcym dla nich kulturowo, mogłoby zwiększyć korzyści płynące ze współpracy z obcokrajowcami. Być może ciągły wzrost liczby ekspatów na świecie świadczy jednak o tym, że swoim doświadczeniem międzykulturowym wnoszą oni do firmy wartość, która zasługuje na poniesione koszta, zarówno podczas pobytu zagranicznego, jak i po powrocie do kraju ojczystego.

Ekspat na polskim rynku pracy

W ostatnich latach w Polsce odnotowano prawie dwukrotny wzrost zatrudnienia obcokrajowców, głównie z krajów położonych na wschód od naszej granicy⁶. W związku z rozwojem gospodarki w naszym kraju, w wielu sektorach występuje potrzeba zatrudnienia większej ilości wykwalifikowanych pracowników⁷. Jednakże w zestawieniu z innymi krajami UE, wciąż pozostajemy państwem o najmniejszym procentowym udziale obcokrajowców w społeczeństwie⁸.

Polska nie wydaje się popularnym krajem pośród imigrantów. W 2008 roku obywatele innych państw stanowili jedynie 0,15% ogółu mieszkańców naszego kraju⁹. Przyczyną takiej sytuacji mogą być m.in. złożone regulacje i przepisy prawne, które wypełnić musi zarówno pracodawca, jak i osoba zatrudniana. Polscy pracodawcy wydają się jednak coraz bardziej chętni do zatrudniania cudzoziemców. Wraz z rozwojem gospodarczym będzie też rosła atrakcyjność Polski na globalnym rynku pracy. Jak wynika z badań opublikowanych w Pulsie Biznesu, ekspaci cenią sobie Polskę ze względu na środowisko pracy, jednakże negatywnie oceniają np. formalny styl komunikacji oraz oparty na statusie styl przywódcy¹⁰. Jaki zatem obraz Polski wyłania się z doświadczeń ekspatów oraz jak wypadamy na tle innych destynacji zarobkowych? Odpowiedzi na te oraz wiele innych pytań będziemy się starali znaleźć podczas tegorocznego Kongresu SIETAR Polska „Nowa Era Ekspata”.

dr Halina Wiśniewska

Justyna Langowska

Monika Karwińska

Justyna Plizga